Σύμφωνα με στοιχεία που διαθέτει το Υπουργείο Περιβάλλοντος γίνεται καταστρατήγηση των διατάξεων για τη συλλογή και επεξεργασία καταλυτών και μπαταριών. Για τη νόμιμη συλλογή και επεξεργασία αυτών των αποβλήτων υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο το οποίο ορίζει σαφώς και αυστηρά τους όρους και τις προϋποθέσεις που υπάρχουν όταν κάποιος αποφασίζει να συλλέγει καταλύτες και μπαταρίες.
Η συλλογή, διακίνηση και επεξεργασία καθορίζονται σαφώς ότι πραγματοποιούνται μόνο από αδειοδοτημένα συστήματα, τα οποία διαθέτουν και τηρούν όλα τα προβλεπόμενα από το νόμο δεδομένα. Δεν δύναται κανείς να παραδίδει καταλύτες και μπαταρίες σε πρόσωπα ή επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν κρατική αδειοδότηση και μάλιστα τα όποια αυτά απόβλητα τα διαχειρίζονται με άγνοια κινδύνου.
Επί των θεμάτων αυτών επιλαμβάνεται το Υπουργείο Περιβάλλοντος και για τους παραβάτες προβλέπονται αυστηρές ποινές. Μέχρι στιγμής και όπως συμβαίνει πάντα οι αρμόδιες διοικητικές αρχές δεν έχουν ασχοληθεί επισταμένα με αυτό το θέμα. Έτσι δόθηκε η δυνατότητα σε πολλούς άσχετους και μη νόμιμους να αγοράζουν και να μεταπωλούν σε καθεστώς μαύρου εμπορίου καταλύτες και μπαταρίες. Σε αυτό το παρεμπόριο και στην επικίνδυνη διακίνηση εμπλέκονται πολλοί ακόμα και αθίγγανοι.
Η διακίνηση και εμπορία αυτών στων στερεών αποβλήτων εμπεριέχει κινδύνους μόλυνσης για όλη την αλυσίδα των εμπλεκομένων προσώπων αλλά και τη δημόσια υγεία. Για αυτό το λόγο το κράτος με προεδρικό διάταγμα το 2004 (ΠΔ 116/2004 ΦΕΚ 81/Α/5-3) θέσπισε τους όρους και τους κανόνες συλλογής, διακίνησης και επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων (καταλύτες και μπαταρίες). Ακόμα, το κράτος ξεκίνησε αρχικά με το νόμο 1650/86 και το νόμο 2939 του 2001. Παράλληλα η Ευρωπαϊκή επιτροπή το 2001 εξέδωσε την 118/2001 απόφαση με την οποία ορίζει και καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις για αυτό το θέμα.
Το κράτος αισθανόμενο ότι η αλλαγή νοοτροπίας και η αλλαγή συνήθειας είναι δύσκολη από τους εμπλεκόμενους και σε συνδυασμό με τη μεγάλη επικινδυνότητα για τη δημόσια υγεία επανήλθε με νέα κοινή υπουργική απόφαση των συναρμόδιων υπουργείων, την 50910/2727/2003. Σε αυτή προβλέπονται αυστηρές ποινές για τους παραβάτες του νόμου, που όμως ποτέ δεν ελέγχθηκαν, δεν εντοπίστηκαν και δεν τιμωρήθηκαν.
Στην καταστρατήγηση όλων αυτών των διατάξεων και νόμων εμπλέκεται μεγάλος αριθμός συνεργείων και εξατμισάδικων. Επίσης, πολλά νόμιμα και παράνομα διαλυτήρια ανακύκλωσης, αλλά και πολλές επιχειρήσεις πώλησης μεταχειρισμένων ανταλλακτικών. Όλοι αυτοί που πωλούν σε μη αδειοδοτημένα συστήματα, εκτός της συμμετοχής τους σε μόλυνση του περιβάλλοντος, διαπράττουν και το αδίκημα της φοροδιαφυγής και προσβολής της δημόσιας υγείας. Στη συνέχεια με τα ίδια αδικήματα βαρύνονται και όλοι όσοι αναμειγνύονται στην παράνομη διακίνηση τέτοιων αποβλήτων. Τέλος, εμπλεκόμενοι είναι όλοι εκείνοι που αγοράζουν όλα αυτά τα παρανόμως κατέχοντα και διακινούμενα εμπορεύματα με πρόθεση να τα επεξεργαστούν με άδεια ή όχι.
Τα στερεά απόβλητα
Οι μπαταρίες εμπεριέχουν τοξικά υγρά, άκρως επιβλαβή για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, φυσικά και τον άνθρωπο. Επίσης, οι καταλύτες εμπεριέχουν στερεά μέταλλα, τα οποία σε επαφή με τον οποιοδήποτε οργανισμό του προκαλούν ανήκεστο βλάβη. Επιπλέον, η διασπορά τους στη φύση προκαλεί τόσο ισχυρή μόλυνση που εξοντώνει κάθε οργανισμό (άνθρωπο – ζώο – φυτό).
Το κράτος εδώ και αρκετούς μήνες έχει διαπιστώσει τη μεγάλη καταστρατήγηση του θέματος, η οποία ξεπερνά το 40% της συνολικής παραγωγής τέτοιου είδους αποβλήτων. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος Κωστής Χατζηδάκης που έχει ευαισθησία στο θέμα και είναι ενημερωμένος επί αυτού, ενόψει κορωνοϊού δεν έχει πάρει τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να παταχθεί αυτό το απαράδεκτο φαινόμενο. Από πληροφορίες που έχουμε θα αποφασιστεί με τα συναρμόδια υπουργεία ο έλεγχος των εμπλεκομένων σε βάθος πενταετίας, δεδομένου ότι από το 2010 όλες οι επιχειρήσεις που διαχειρίζονται ή παράγουν τέτοια απόβλητα ακόμα και οι ΟΤΑ με την απόφαση 43942/4026/14-9-16 ρυθμίζεται η οργάνωση και η λειτουργία των σχετικών επιχειρήσεων με την εφαρμογή ηλεκτρονικού μητρώου αποβλήτων (ΗΜΑ).
Ειδικότερα, καθίσταται υποχρεωτική η ηλεκτρονική εγγραφή και καταχώρηση στο σύστημα για κάθε οργανισμό ή επιχείρηση, οι εγκαταστάσεις των οποίων παράγουν απόβλητα ή πραγματοποιούν εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων. Η εγγραφή και η ετήσια έκθεση αποβλήτων σε κάθε σχετική επιχείρηση στο ΗΜΑ έχει τεθεί σε υποχρεωτική λειτουργία την 1η Ιανουαρίου 2017.
Άρα όσοι δε διαθέτουν τα απαραίτητα παραστατικά παράδοσης στερεών αποβλήτων σε αδειοδοτημένα συστήματα, θα βρεθούν σοβαρά εκτεθειμένοι. Οι κυρώσεις περιλαμβάνουν φυλάκιση, χρηματικά πρόστιμα μέχρι και αναστολή λειτουργίας και κατάσχεση μεταφορικών μέσων. Από τους ελέγχους δεν πρόκειται να εξαιρεθούν οι επιχειρήσεις πώλησης μεταχειρισμένων ανταλλακτικών, αλλά και αδειοδοτημένα συστήματα ανακύκλωσης.
Οι έλεγχοι θα γίνουν με βάση τον κύκλο εργασιών και την ανάλογη ποσότητα αποβλήτων που νόμιμα παραδόθηκαν. Έτσι, είναι σαφές ότι πολλοί λίγοι θα ξεφύγουν από την ελεγκτική διαδικασία και ο νοών νοείτω. Επιτέλους για χάριν του κέρδους δε θα μπορεί κανένας ασυνείδητος να θέτει τον εαυτό του και τη δημόσια υγεία σε κίνδυνο.
Ένα ακόμα θέμα που προσφάτως προέκυψε είναι η κλοπή καταλυτών αυτοκινήτων και η παράνομη διακίνησή τους χωρίς παραστατικά και από ανθρώπους που για οικονομικούς λόγους αφαιρούν παράνομα καταλύτες από συγκεκριμένους τύπους αυτοκινήτων. Το θέμα αποτελεί πονοκέφαλο γα τις διωκτικές αρχές. Ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη έχει ενημερωθεί σχετικά και προτίθεται να πάρει τα κατάλληλα μέτρα για την πάταξη του φαινομένου. Στη γνώση της ασφάλειας είναι λίγοι αλλά και γνωστοί αυτοί που γίνονται αποδέκτες όλων αυτών των παράνομων ενεργειών (κλεπταποδόχοι).
Τέλος, υπάρχει ένα τεράστιο περιβαλλοντικό και υγείας θέμα που προκύπτει από τις εκπομπές ρύπων από τις εξατμίσεις αυτοκινήτων με ληγμένους καταλύτες. Στα 5.500.000 οχήματα που κυκλοφορούν έχει υπολογιστεί ότι το 23% από αυτά λειτουργούν με ληγμένο καταλύτη. Το γεγονός αυτό είναι τεράστιας σημασίας δεδομένου ότι τα παραγόμενα αέρια από τους κινητήρες οχημάτων με ληγμένους καταλύτες είναι επιβλαβή και καρκινογόνα με άμεση βλάβη του κάθε οργανισμού.
Σε ιατρικές έρευνες που έγιναν σε πόλεις με μεγάλη μόλυνση διαπιστώθηκε ότι τα ρυπογόνα αυτοκίνητα έχουν το μεγαλύτερο βαθμό συμμετοχής στην προσβολή των ανθρώπων από καρκίνο. Στο θέμα αυτό σύντομα θα γίνουν όλες εκείνες οι ενέργειες που θα άρουν τις συνέπειες σε μεγάλο βαθμό και όχι σε εθνικό, αλλά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο παρόλο που στις αναπτυγμένες χώρες ο στόλος των οχημάτων είναι νεότερος σε σχέση με τις λιγότερο ανεπτυγμένες, άρα και μικρότερου βαθμού το πρόβλημα.
Στα οχήματα μικρότερα της δεκαετίας οι καταλύτες σπανίως δε λειτουργούν κανονικά. Επίσης, στις ανεπτυγμένες χώρες ο στόλος των οχημάτων τους κυμαίνεται μεταξύ 7 και 10 ετών, ενώ στις λιγότερο κυμαίνεται ανάμεσα στα 12 και15 έτη. Μετά από όλα αυτά είναι σαφές πως η ρύπανση από τους ληγμένους καταλύτες είναι φαινόμενο κυρίως στις χώρες με γερασμένο στόλο οχημάτων.
Η επιβεβλημένη αλλαγή των καταλυτών όταν χρειάζεται και όταν επισημαίνεται, δεν υλοποιείται στις περισσότερες των περιπτώσεων με ευθύνη και των ΚΤΕΟ. Εδώ υπάρχει μια συλλογική ευθύνη ιδιοκτήτη, συνεργείου και των ΚΤΕΟ.
Ελπίζουμε και ευχόμαστε οι αρμόδιοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους και αυτή η σοβαρή μόλυνση να σταματήσει με την αντικατάσταση καινούριων καταλυτών ώστε τα οχήματα να κυκλοφορούν χωρίς να ρυπαίνουν και όλοι να αναπνέουμε λιγότερο επικίνδυνο αέρα.
ΚΠ